Cập nhật mới nhất: 25/07/2024 bởi vnutrient
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng vàng không thể thay thế
Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ có thể đáp ứng đủ 100% nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ trong 6 tháng đầu tiên, 60 – 70% nhu cầu dinh dưỡng của trẻ từ 6 – 12 tháng và khoảng 30 – 40% % đối với trẻ trên 1 tuổi.
Thành phần sữa mẹ chứa đủ nước, carbohydrates, protein, lipid, DHA, Choline, các vitamin và khoáng chất thiết yếu, kháng thể, các yếu tố tăng trưởng, probiotics,… giúp trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn trí tuệ. Sữa mẹ giúp trẻ phát triển và hoàn thiện hệ tiêu hóa còn non nớt, hỗ trợ trẻ tiêu hóa hiệu quả và hấp thu tối đa chất dinh dưỡng hơn bất kì loại sữa công thức nào. Đồng thời, trong sữa mẹ có nhiều kháng thể, các yếu tố miễn dịch giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, viêm đường hô hấp.
Đối với mẹ, khi cho trẻ bú sớm, bú đúng và liên tục sẽ giúp mẹ sau sinh hồi phục nhanh chóng, ngày càng nhiều sữa cho con và gắn kết tình cảm.
Sữa non và sữa trưởng thành
Sữa non là sữa hình thành trong những tuần cuối mẹ mang thai và tiết ra trong 2 – 3 ngày đầu tiên sau sinh. Sữa non có màu vàng nhạt, trong. Thành phần chứa nhiều đạm, kháng thể, tế bào miễn dịch, các yếu tốt tăng trưởng và giàu vitamin A.
Sau sinh, cho trẻ bú càng sớm càng tốt, đặc biệt trong 1 giờ sau sinh. Sữa non do mẹ tiết ra thời điểm này đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng dinh dưỡng mà trẻ cần, mẹ không cần thiết bổ sung thêm bất kì loại sữa công thức hay thức ăn nào khác.
Sau 2 – 3 ngày, sữa non sẽ hết chuyển sang sữa trưởng thành. Sữa xuống nhiều và căng đầy, thể tích và hàm lượng dinh dưỡng ở 2 bên vú là tương đương nhau. Thành phần sữa sẽ được điều tiết trong thời gian trẻ bú:
- Sữa đầu bữa (bắt đầu bú) sẽ cung cấp cho trẻ nước, carbohydrates, đạm và các chất dinh dưỡng khác. Phần này sẽ giúp trẻ giải khát, giảm đói nhanh chóng.
- Sữa cuối bữa (bú gần hết) sẽ cung cấp cho trẻ nhiều chất béo, cung cấp năng lượng nhiều hơn và bền hơn, trẻ no lâu và đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh. Vì vậy, phải để cho trẻ bú hết phần sữa cuối (bú cạn) để trẻ có thể được cung cấp đủ chất đồng thời giúp mẹ kích thích tăng tiết sữa (khi trong ngực còn dư sữa và ứ đọng sẽ ức chế tuyến sữa tạo sữa) và hạn chế tắc tia.
Cách cho trẻ bú đúng
Cho trẻ bú càng sớm càng tốt, đặc biệt trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Việc cho bú sớm giúp trẻ được cung cấp chất dinh dưỡng cần nhất kịp thời, giúp mẹ co hồi tử cung, hạn chế mất máu và nhanh về sữa.
Không cho trẻ uống nước, không cho ăn các thức ăn khác, không cần thiết bổ sung sữa công thức vì nhu cầu nước và dinh dưỡng của trẻ trong 6 tháng đầu tiên được đáp ứng hoàn toàn bởi sữa mẹ. Trẻ sau 6 tháng kết hợp giữa bú mẹ và ăn bổ sung, tiếp tục cho trẻ bú cho đến khi được 24 tháng tuổi hoặc lâu nhất có thể.
Cho trẻ bú theo nhu cầu và bú cả ngày lẫn đêm. Số lần bú từ 8 – 12 lần/ngày.
Không nên cho trẻ bú bình quá sớm vì sẽ làm giảm phản xạ bú mút của trẻ và ảnh hưởng tới khả năng tiết sữa của mẹ.
Tư thế bú đúng
- Tùy điều kiện mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế nằm hay ngồi nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế thoải mái, thư giãn.
- Đầu và thân trẻ phải nằm trên cùng một đường thẳng.
- Bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ.
- Mặt trẻ quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú.
- Ngoài đỡ đầu và mông, cần phải đỡ mông trẻ nếu là trẻ sơ sinh.
Cách ngậm bắt bú đúng
- Quầng vú ở phía trên miệng trẻ còn lại nhiều hơn quầng vú ở phía dưới.
- Miệng trẻ mở rộng.
- Môi dưới hướng ra ngoài.
- Cằm trẻ chạm vào vú mẹ.
Những vấn đề mà mẹ gặp phải trong quá trình cho con bú
Không đủ sữa: Để có nhiều sữa, mẹ cần cho trẻ bú sớm ngay sau khi sinh, cho trẻ bú thường xuyên và liên tục, bú đúng cách để kích thích cơ thể tạo sữa. Đặc biệt, mẹ cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Mỗi ngày cung cấp đủ nước, năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết để có thể có đủ nguồn nguyên liệu cho việc sản xuất sữa. Ngoài ra, mẹ cũng rất cần nghỉ ngơi, đảm bảo ngủ đủ giấc, tinh thần thoải mái và hạn chế stress.
Nứt núm vú: Nguyên nhân chủ yếu là từ cho trẻ bú sai tư thế, ngậm bắt bú không đúng cách nhiều lần dẫn đến núm vú bị tổn thưởng và đau rát. Mẹ hãy điều chỉnh lại, dần dần triệu chứng sẽ giảm.
Cương tức vú: Nguyên nhân: Không cho bú sớm, không cho bú thường xuyên, ngậm bắt vú kém, hạn chế thời gian mỗi bữa bú. Phòng ngừa bằng cách cho trẻ bú sớm, bú thường xuyên và giúp trẻ ngậm bắt vú tốt. Điều trị: Nếu trẻ bú được thì phải cho trẻ bú thường xuyên, nếu trẻ không bú được thì phải vắt sữa bằng tay hoặc dùng bơm hút sữa. Trước khi cho bú dùng gạc ấm đắp lên vú. Sau khi cho bú thì dùng gạc lạnh để giảm phù nề.
Tắc tia sữa và viêm vú: Khi ống dẫn sữa bị tắc làm sữa bị ứ trệ gây ra viêm vú, có thể viêm từ không nhiễm trùng đến viêm nhiễm trùng. Trước hết phải cải thiện sự lưu thông ở ống dẫn sữa sau đó tìm nguyên nhân để xử trí nếu sau 24 giờ các triệu chứng không giảm phải điều trị thêm bằng thuốc kháng sinh, giảm đau và nghỉ ngơi hoàn toàn.
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho trẻ, bú mẹ có lợi cho cả mẹ và con. Trẻ cần được bú sữa non, bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh. Trẻ cần được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng.
Nguồn: Viện dinh dưỡng quốc gia